Meteen nadat Oekraïense troepen zich meester hadden gemaakt van een Russische lap aangrenzende grond, was de Duitse sociaaldemocratische bondskanselier Olaf Scholz er als de kippen bij om mee te delen dat zijn regering niets te maken had met het ei dat Zelensky in Koersk had gelegd. De boodschap van de vredeskanselier – want dat is zijn eretitel – was niet enkel aan het electoraat van Thüringen, Saksen en Brandenburg gericht, maar ook aan Moskou. Maar wat is het verschil? Oost-Duitsland is toch al lang weer de DDR, maar dan gedomineerd door een met AfD-lintjes opgetuigde BSW in plaats van een SED in de machtsposities. Een paar dagen later kwam dan het goede nieuws dat Berlijn geen geld meer voor Kyiv over heeft, nog maar eens een Zeitenwende. Scholz hoopt daarmee de kiezers van de drie genoemde Oost-Duitse deelstaten te paaien, maar die stemmen natuurlijk liever voor de echte vredespartijen van Björn Höcke van de AfD en Sahra Wagenknechts BSW dan voor de SPD, die zich definitief ontpopt als de Sociaaldemocratische Poetinpartij Duitsland, wat ze sinds Gerhard Schröder toch al was, en nu nog altijd is, maar nu nog schijnheiliger. Je zou ook kunnen zeggen: de Duitse sociaaldemocraten zijn blij met het gat in het staatsbudget, want dat bedekt hun angst en schaamte als een tanga een partij billen. Oekraïne steunen zolang het nodig is, hoorde je de kanselier voortdurend zeggen. Ja, ja, de sociaaldemocraten gaven de Oekraiense soldaten wel helmen, maar Olaf Scholz schrok zich een hoedje toen die het lef hadden om die ook nog op hun hoofd te zetten. Net zoals de Duitse sociaaldemocraten het niet konden verkroppen dat de schoten die de Oekraïense soldaten met Duitse wapens afvuurden niet naar achteren afgingen. Ja, ja, de Oekraïense soldaten mogen natuurlijk schieten, maar aan de Russische grenslijn enkel in hun eigen voeten. Dat ze dat niet wisten! Wat een ruw volkje, die Oekraïners, daar zijn Scholz en Poetin het toch wel gloeiend over eens. Dan maar liever de beschaafde zeden overnemen die zich sinds de Duitse eenwording bij de Oost-Duitse AfD-fascisten en hun reactionaire bondgenoten van de staliniste Sahra Wagenknecht ontwikkeld hebben. Zeitenwende hin und her, terug naar af, hoera, het einde van de Berliner Republik, want die bestond toch ook alleen maar zolang ze nodig was: een uitgetelde Übergangsrepublik.
Auteur: Piet de Moor (Pagina 3 van 25)
Wolf Biermann, wiens analytische vermogen geen beetje onder zijn leeftijd lijdt, slingert zijn banbliksems naar alle infantiele Oost-Duitsers die smachten naar de tijd dat ze hun zwijnerijtjes in de dictatoriale wieg konden botvieren.
Hij spreekt me uit het hart, de ouwe Biermann, die in een paar regels afrekent met een massa ex-DDR-jammerkonten die heimwee hebben naar hun dictatuur. De site Perlentaucher heeft de analyse van Biermann ‘auf den Punkt’ gebracht. Biermann verwijt de aanhangers van de extreemrechtse AfD en van het linkspopulistische Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) hun reactionaire heimwee naar de fysieke en intellectuele luiheid die ze in de DDR-dictatuur genoten. ‘Degenen die in de DDR-dictatuur te laf waren om op straat te komen, rebelleren nu zonder enig risico tegen de democatie,’ zegt Biermann. Die lafaards snakken volgens Biermann naar het comfort dat ze in de dictatuur genoten, maar willen niets te maken hebben met de inspanningen die je voor de democratie moet opbrengen. Ze verheerlijken hun oude leven in de DDR en kiezen voor reactionaire partijen zoals de AfD of het Bündnis Sahra Wageknecht. Biermann: ‘Wagenknecht en Höcke zijn het politieke bruidspaar van dit moment. In de ex-DDR groeit samen wat samenhoort: de erfgenamen van het hitleriaanse nationaalsocialisme en van het stalinistische nationaalcommunisme.’ Met de erfgenamen van het nationaalsocialisme bedoelt Biermann de bewonderaars van de AfD-fascist Björn Höcke (Thüringen) en met die van het nationaalcommunisme de aanhangers van de Poetin-propagandiste Sahra Wagenknecht. AfD en BSW maken zich op om in drie nakende Oost-Duitse deelstaatverkiezingen een electorale vloedgolf in hun voordeel te bewerkstelligen.
De site Perlentaucher in het origineel:
“Wir Deutschen haben einen totalitären Familienstammbaum mit einer aufgepfropften Demokratie”, schimpft ein wütender Wolf Biermann, der im Zeit-Gespräch insbesondere mit den Ostdeutschen abrechnet, an deren Demokratiefähigkeit er zweifelt: “Nicht alle, aber zu viele gelernte Untertanen im Osten erwarten, dass sich der Staat wie in einer strengen Fürsorgeanstalt um alles kümmert.” In der DDR habe sich, sogar beim Volksaufstand am 17. Juni 1953, nur “eine fatal unorganisierte Minderheit” gewehrt, sagt er: “Die, die zu feige waren in der Diktatur, rebellieren jetzt ohne Risiko gegen die Demokratie. Den Bequemlichkeiten der Diktatur jammern sie nach, und die Mühen der Demokratie sind ihnen fremd. Und ihre Scham zerfrisst ihr Selbstwertgefühl. Ihr altes Leben verklären sie und wählen AfD oder die neue Firma von Sahra Wagenknecht. Wagenknecht und Höcke sind das politische Brautpaar der Stunde. Da wächst in der Ex-DDR zusammen, was zusammengehört: die Erben des Hitlerschen Nationalsozialismus und des Stalinschen Nationalkommunismus.”
Gabriele Goettle (°1946) is een journaliste die de breekpunten in de Duitse samenleving in haar reportages opspoort en belicht. Ze röntgent de toestanden en personen die ze behandelt, waarbij het soms hilarisch wordt. Niet altijd hoeft ze zich ver te verplaatsen. Ze schittert ook vanuit de tandartsstoel. Daarin heeft ze plaatsgenomen (‘spoel nu maar eens flink’) als de tandarts haar vertelt hoezeer hij zich uitgedaagd voelde door een bejaarde dame die hem vroeg of hij haar snel een nieuw gebit kon bezorgen, omdat ze een maand later naar een familiefeestje moest. Maar de nieuwe tanden mochten niet flonkeren, ze moesten er wat afgesleten uitzien, net als de oude. Een maand later heeft de tandarts het gebit klaar, incluis groeven, oneffenheden en verkleuringen zodat de tanden een gebruikte indruk maken. De trotse tandarts hengelt naar een complimentje als hij de nieuwe tanden aan de oude dame toont: ‘Wel, die zien eruit alsof ze op het kerkhof uitgegraven zijn, zo echt, vindt u niet ook?’
Als antwoord op de Russische ‘denazificering’ van Oekraïne heeft Oekraïne de deëlektrificering van Rusland met behulp van de F16 aangekondigd.
Liefde, wat is dat? vraagt Marcel Reich-Ranicki zich in Mijn leven af. Hij probeert de kortst mogelijke definitie te geven: ‘Liefde noemen we dat extreme gevoel dat van genegenheid naar passie tendeert en van passie naar afhankelijkheid; het vervoert het individu in een extatische stemming die de toerekeningsvatbaarheid van de betrokkene kan beperken: het is een geluk dat smart veroorzaakt en een smart die de mens gelukkig maakt.’ Maar Marcel Proust, niet meteen om een woord verlegen, treft in La Recherche de spijker op de kop door het verschijnsel kortweg een gezegend kwaad te noemen.
Marek Zubik, die rechter was van het Poolse Constitutionele Hof op het moment dat het door de nationaal-conservatieve PiS werd gekaapt, heeft zijn twijfels of de autoriteit van het Hof door de nieuwe coalitieregering van Donald Tusk ooit nog kan worden hersteld: ‘Als een kristallen vaas gevallen is en in duizend scherven is gebroken, hoe repareer je ze dan?’
Café Strauss, in een nis van het Friedrichswerderscher Friedhof in de Bergmannstrasse is Christian, een oude bekende, naast een glas rode wijn aan het werk. Hij vertaalt een Franse roman van een Marokkaanse vriend in het Duits. Christian vindt geen Duits equivalent voor het Franse woord ‘entassement’. ‘Anhäufung’ bevalt hem niet en hij besluit het woord helemaal niet te vertalen. Hij vertelt over een dialoog die hij voor ik eraan kwam heeft afgeluisterd van twee vrouwen die zo-even nog naast hem zaten. De term ‘geistig Behinderter’ (mentaal gehandicapte) hadden ze verworpen ten gunste van de uitdrukking ‘geistig Herausgefordeter’ (mentaal uitgedaagde). Voor een mens over wie men vroeger zei dat hij ‘verhaltensauffällig’ is (opvallend door zijn gedrag, eigenlijk al een eufemisme voor ‘gestoord’) hadden die twee vrouwen de nieuwe term ‘verhaltenskreativ’ (creatief door zijn gedrag) bedacht. We roddelden ook over twee Duitse talkshow-intellectuelen die bij heel wat vrouwen van halverwege de veertig goed in de markt liggen. De filosoof Richard Precht en de socioloog Harald Welzel, die in hun boek Die vierte Gewalt de media aanvallen omdat die overwegend partij zouden kiezen voor Oekraïne. Via kromme redeneringen verzetten die twee zich tegen westerse en Duitse wapenleveringen aan Kyiv. Naar aanleiding daarvan noemde de zanger en dichter Wolf Biermann die twee intellectuelen destijds in Die Zeit ‘valse pacifisten’ en ’Secondhand-Kriegsverbrecher’.
Een bekend ‘hapaxlegomenon’, dat bovendien het langste woord uit Shakespeares oeuvre is, komt voor in Love’s Labour’s Lost: ‘Honorificabilitudinitatibus’, de datief meervoud van het Latijnse ‘honorificabilitudinitas’, het vermogen om eer op te strijken. Het is bovendien een van de zeldzame tongbrekers waarin klinkers en medeklinkers elkaar aflossen, en kan alleen uitgesproken worden door de acteur die de grapjas Costard vertolkt.
Er zijn er woorden die het zelf zoeken door te overdrijven. Telkens als ik het solitaire ‘Hapaxlegomenon’ aan mijn deur hoor kloppen, roep ik: ‘Jij komt er niet in. Eigen schuld, dikke bult.’
Iedereen kent de kapotgeciteerde passage uit De tijgerkat: ‘Als we willen dat alles blijft zoals het is, moet alles anders worden.’ Je zou Lewis Carroll een voorloper van de lampedusiaanse paradox kunnen noemen: ‘“Wat een langzaam land!” zei de Koningin. “Want hier moet je je benen uit je lijf rennen om op dezelfde plaats te blijven, snap je”.’