In Nabokovs ‘Spits van de admiraliteit’ schrijft de verteller aan een correspondent, van wie anders niet duidelijk is of het om een man of een vrouw gaat: ‘Iedere zin van u verraadt de knoopsluiting naar links.’

Enige tijd geleden verspreidde een propagandist van de Russische staatstelevisie het nieuws dat de Duitsers van plan zijn om sommige Russen op te sluiten in de Berlijnse dierentuin. Wie zoiets beweert hoort er wel degelijk in thuis.

Fliegenpapier noemt essayist Michael Maar zijn gemengde notities. Die titel verwijst naar ‘Het vliegenpapier’, een fragment waarin Robert Musil de lange doodstrijd beschrijft van een vlieg die op een strook tanglefoot of vliegenpapier is geland, een eenzame strijd waarbij zelfs Laokoöns gevecht met de slangen verbleekt. Maar door Maar laat ik me graag lijmen. Ik kom er ook gemakkelijk van los. Een onschuldiger soort papier is het etherische vogelpapier. Het is flinterdun als een vloeitje en wordt gebruikt voor twee doeleinden: voor correspondentie via de duivenpost en
voor liefdesbrieven. Maar in dit laatste geval begint het vogelpapier toch al de kenmerken van het vliegenpapier aan te nemen.

Natuurlijk heeft GiuseppeTomasi di Lampedusa de dagboeken van Samuel Pepys gelezen. Hoe had Lampedusa anders kunnen schrijven: ‘Toute ma via ho voluto la stessa cosa: to make un chef d’oeuvre.’ Hij schrijft erover als Pepys over de vagina.

Hans Magnus Enzensberger vergiste zich destijds toen hij meende dat het Duitse leger, de Bundeswehr, voornamelijk uit pacifisten bestaat. Poetins overval van Oekraïne heeft immers mijn vermoeden bevestigd dat Duitsland zich stiekem heeft ontwikkeld tot een Russische enclave, een oblast in het hart van Europa. Als je de gepensioneerde Duitse legeraanvoerders van het type Luftwaffe-General Harald Kujat of Brigadegeneral Erich Vad (destijds Angela Merkels politiek-militaire influisteraar) hoort oreren lijken die me stuk voor stuk op de loonlijst van Poetin te staan. En we herinneren ons nog zeer goed hoe de Duitse admiraal Kay-Achim Schönbach een maand voor Poetins overval van Oekraïne in een uitgelekte video zei dat Poetin respect verdient en dat Oekraïne het door Rusland ingelijfde schiereiland de Krim nooit zal terugkrijgen. ‘Wat hij echt wil is respect,’ zei Schönbach over Poetin. ‘En mijn God, iemand respecteren is niet duur, zelfs kosteloos. Het is makkelijk hem het respect te geven dat hij wenst, en waarschijnlijk ook verdient.’ Om de schijn op te houden moest Schönbach ‘vrijwillig’ zijn admiraalshoed nemen, maar zijn Berlijn-Moskou-pactideeën leven ongetwijfeld voort in de top van de Bundeswehr. Zodra ze zich niet geobserveerd voelen of hun pensioen trekken, laten de Duitse generaals en admiraals hun masker vallen en ontpoppen zich tot Poetin-fans.

Nu de WhatsApp de wereld heeft veroverd, heeft het afscheid geen toekomst meer.

In de Russische stad Krasnodar adverteert een begrafenisonderneming met het aanbod van drie doodkisten voor de prijs van twee. Het bedrijf heet Pandora.

De DDR-kenner Ilko-Sascha Kowalczuk is een uitstekend historicus die zopas bij de Duitse uitgeverij C. H. Beck het tweede deel van een formidabele Ulbricht-biografie heeft gepubliceerd. In een recente bijdrage voor de Frankfurter Allgemeine Zeitung (4 juni) protesteert Kowalczuk tegen het feit dat critici van in het buitenland heel populaire ‘DDR-kitschauteurs’ als Katja Hoyer en Jenny Erpenbeck overal worden neergesabeld als afgunstig en vrouwvijandig. Kowalczuk: ‘Ik weet waarover ik het heb. Kennis hebben over een onderwerp kan je tamelijk eenzaam maken, zeker in een tijd waarin meningen voor feiten doorgaan.’ Dat er zelfs in Duitsland zoveel onzin over het zogenaamde goede leven in de DDR wordt verteld is volgens Kowalczuk ook te wijten aan de toedracht dat er aan geen enkele Duitse universiteit een leerstoel over de geschiedenis van de DDR en het communisme bestaat.

Montesquieu leert je dat overleven geen cadeau en in bepaalde omstandigheden erger dan de doodstraf is: ‘We denken niet dat hij die misdaad heeft begaan, zeiden de jonge Troglodieten, maar als hij het wel heeft gedaan, moge hij dan zijn hele familie overleven.’

Het is geen geheim dat de Duitse sociaaldemocratische fractie in de Bundestag zich van haar kanselier Olaf Scholz wil ontdoen. In feite hebben ze hem nooit gewild. Vijf jaar geleden zakte Scholz – de enige die zich daarover verbaasde – als kandidaat-voorzitter van de partij. Dat Scholz toch bondskanselier is geworden lag aan een samenloop van omstandigheden. Nu de SPD-volksvertegenwoordigers voelen dat Scholz hen naar de electorale afgrond voert, willen ze hem dumpen. De nieuwe SPD-voorman en ongekroonde koning heet Boris Pistorius, minister van Defensie. De sociaaldemocratische volksvertegenwoordigers zetten in op Pistorius, niet omdat ze zijn mening delen dat het Duitse leger ‘kriegstüchtig’ moet worden gemaakt, maar omdat hij bij de kiezers populair en dus de beste garantie voor het behoud van hun zetel is. Pistorius kan enthousiasmeren. Naast het koude strijkijzer dat Olaf Scholz is (de naam Scholz komt van Schulz of Schultheiß, leider van een dorpsgemeenschap), komt de doortastende Pistorius over als een kosmopolitische warme bakker. En dat is nu precies de hoop die de sociaaldemocraten aan de betekenis van Pistorius’ Latijnse naam verbinden: dat hij er iets beters dan Scholz van bakt.