Categorie: Blog (Pagina 16 van 16)

Gisteren, tijdens een lange wandeling door Kreuzberg, geluksgevoel bij de constatering dat ik in belle alliance verkeerde met de Mehringdamm.

Het Duitse woord ‘zerknirscht’. Klinkt als een rijpe peer die bij haar val op een bevroren meerspiegel is uiteengespat.

En als eind dit jaar Trump weer aan de macht komt, dan heerst de boosaardige klavervier van de leugen in de wereld. Het vierspan van Poetin, Modi, Xi en Trump, snuivende heersers over vier leugenimperia. Dan kunnen we samen met Franz Kafka zeggen: ‘Die Lüge wird zur Weltordnung gemacht.‘

Het gebruik van de voorzetsels ‘voor’ en ‘na’ roept bij mij altijd het beeld op van een geslaagde vermageringskuur (de dikke en de dunne Hitchcock op de krantenvoorpagina in de sloep van de film ‘Lifeboat’). Maar het kan ook omgekeerd. Paustovski gaat in het winterse Batoem vaak eten bij ‘De Arme Misja’: ‘Op een ruit van deze herberg was met olieverf een dikke man geschilderd die zijn wangen bol blies als een trompetspeler. Onder dit portret stond als tekst: “Onze arme Misja nadat hij in deze herberg gegeten heeft”.’ De andere ruit waarop diezelfde Misja broodmager van de honger afgebeeld had gestaan was bij een vechtpartij gesneuveld. (‘Sprong naar het zuiden’). Omkeringen kunnen krasse vormen aannemen, bijvoorbeeld bij Flaubert in Constantinopel: ‘Ik heb schandknapen suikergoed zien kopen van het geld dat zij met hun kont verdiend hadden, zodat de anus de maag schonk wat de laatste meestal aan de eerste levert’ (aan Louis Bouilhet, op 14 november 1850 in Constantinopel, zie ‘Haat is een deugd’). Er is ook het ‘voor’ en ‘na’ dat een dramatisch verloop kent. In Rusland werd de voorste schedelhelft van de voor het leger gerekruteerde boeren kaalgeschoren om die gemakkelijker te kunnen opsporen als ze deserteerden. Die halve beurt overkomt de pas getrouwde Vasja in Tsjechovs verhaal ‘Vrouwen’. Er is een combinatie van scheren en doorknippen van de levensdraad (toch ook een omkering) in ‘Mutwille des Himmels’, een anekdote van Kleist. Het gaat over generaal Dieringshofen die gekist wenst te worden in de toestand waarin hij overlijdt. Ze beloven het hem. Niet veel zit de generaal dood in een kapperszetel, ingezeept, de baard half eraf. En nog schuimend van de zeep wordt de dode (in Frankfurt an der Oder) in zijn kist gelegd. Er zijn omkeringen van erotische aard. Als er kussen uitgewisseld worden tussen beginnende gelieven, zou je aannemen dat hun aantal almaar toeneemt, maar bij Catullus is dat juist niet het geval (‘Da mi basia mille, deinde centum’; ‘Geef me duizend kussen, dan honderd’), terwijl Mörike er in zijn Duitse vertaling juist duizenden aan toevoegt: ‘Gib mir tausend und hunderttausend Küsse’). Een aardige omkering tref je aan in mijn novelle ‘Hotel Silesia’, waar de vrouw, die daarvoor in ruil een hoop geld krijgt, aan de mannelijke verteller moet beloven dat ze hem nooit meer zal proberen te verleiden. En ten slotte zijn er de omkeringen in het schaduwrijk van Eliots ‘Barre Land’: ‘En ik zal jou iets anders laten zien dan / Je schaduw die ‘s ochtends achter je aan stapt / Of je schaduw die ’s avonds op je toe komt.’

Terwijl de pauw op ons inpikt bewonderen we de ogen van zijn opgezette sleep.

Piet de Moor (14 juni 1950) is schrijver/publicist. Hij woonde in de jaren zeventig twee jaar in West-Berlijn en maakte diverse reizen door Rusland, Midden-Europa en de Balkan. Sedert 1 juli 2010 woont hij weer in Berlijn.

De kritiek over ‘Lettergrepen’ (literaire notities, 2013)
‘Met zijn talent voor welgemikte, gebalde formuleringen staat De Moor in de Nederlandstalige letteren ondertussen op eenzame hoogte.’ Frank Hellemans, Knack
‘Als “Lettergrepen” de aanzet is tot zijn literaire testament, zal de finale versie vele lezers verbluft achterlaten. Een literaire krachttoer.’ Wim Huyghebaert, Cutting Edge
‘Dat dit werk (…) een buitenbeentje is in de recente Vlaamse literatuur, doet geen afbreuk aan het feit dat het er een belangrijke plaats in verdient.’ Freek Adriaens, De leeswolf

De kritiek over het ‘De adamiet’ (roman, 2010)
‘Er fonkelt meer dan genoeg goud in De adamiet, de tweede roman van Piet de Moor. Deze novelle is verplichte literatuur voor wie geïnteresseerd is in de voortgang van de vaderlandse letteren’ (Michaël Bellon, De Standaard der Letteren, 7 januari 2011)

De kritiek over ‘Schemerland – Stemmen uit Midden-Europa’ (2005)
‘Piet de Moor hoort, met schrijvers als Hans-Magnus Enzensberger en Geert Mak, tot de selecte groep West-Europese intellectuelen die mateloos worden geboeid door lot en cultuur van het stuk Europa dat ingekneld ligt tussen Duitsland en Rusland’ – de Volkskrant
‘Verslavend mooi’ – NRC Handelsblad

De kritiek over ‘Grimmig heden. Een polyfonie’ (dagboeknotities, 2007)
‘Voor zichzelf heeft De Moor een doel geformuleerd: ‘schitteren zonder te verblinden’. In “Grimmig heden” heeft de auteur die ambitie briljant weten waar te maken.’ – de Volkskrant
Boekpublicaties:
– ‘Uit de dode hoek. De metamorfose van Midden-Europa’ (Meulenhoff, Amsterdam, 1992). Centraal-Europese essays, reportages, interviews.

‘Een masker voor de macht. Ismail Kadare, schrijver in de dictatuur’ (Van Gennep, Amsterdam, 1996). Derde editie: januari 2006. Een Duitse vertaling van dit essay over de Albanese auteur Ismail Kadare (International Booker Prize 2005) verscheen onder de titel ‘Eine Maske für die Macht. Ismail Kadare, Schriftsteller in einer Diktatur’ bij de Zwitserse uitgever Ammann (januari 2006).
Recensie in de Neue Zürcher Zeitung van 19 december 2006
http://www.nzz.ch/2006/12/19/fe/articleeoed9_1.84240.html

De gelaarsde God. Stalin en de aura van de macht (Van Gennep/ Halewyck, Amsterdam, 2003). Tweede editie: maart 2003).
Schemerland. Stemmen uit Midden-Europa (Van Gennep, Amsterdam, mei 2005. Tweede editie: februari 06. Derde editie: juli 2006).
Hotel Silesia (Van Gennep, 2de editie 2008)
De adamiet (Van Gennep, 2010)
Lettergrepen (Van Gennep, 2013)
Berlijn. Leven in een gespleten stad (Van Gennep, oktober 2016, 4de editie februari 2017)
Hotel Europa. Beeld van een gespannen wereld (Van Gennep, januari 2018)