Dagelijks een portie Armando, wiens verzameld werk verschenen is bij Schokland, een prachtige editie in de reeks van Nils Buis, uitgever met hart, die zich jaarlijks beperkt tot de uitgave van twee klassiekers. De laconieke stijl van Armando behoedt zijn stukken voor elk bederf. Zijn zinnen bieden ondanks hun kortheid voldoende ruimte voor surrealistische paradoxen. Die zinnen zijn als het ware de tegenspelers van grootmoeders borsten waarover de schrijver een mop vertelt die ik uit het hoofd navertel. De kinderen: ‘Grootmoeder, mogen we met je borsten spelen?’ De grootmoeder: ‘Ja, als jullie maar in de buurt blijven.’ De afwezigheid van het vraagteken is Armando’s handtekening. Hij schrijft: ‘Wat is dat toch.’ Of: ‘Wat is er aan de hand.’ Zijn vragen willen niet.

Het woord ‘als’: het draaihekje dat toegang geeft tot de hortus conclusus van de metafoor.

Woensdag, 26 oktober 2022

Wandeling in Kreuzberg, Bergmannstraβe. Op de Marheinekeplatz: in het late zonlicht is de kerk uit verse terracotta gebakken. Ze gloeit, maar het is dan ook de Passiekerk. Wat een contrast met de kerk op Südstern, een paar honderd meter verder: grauw, alsof ze tot op de grond is afgebrand en als een geblakerde feniks uit haar as is verrezen. Maar het is dan ook een kerk in wier naam de oorlog doorklinkt, de Garnizoenskerk.

‘U doet alsof u uit de lucht valt, in werkelijkheid komt u uit het stof gekropen.’

Wat Montesquieu, of beter Usbek in de Perzische brieven over de despotische Lodewijk XIV schrijft, geldt ook voor Poetin, die zich aan Stalin spiegelt: ‘Voor een goede generaal aan het hoofd van zijn eigen troepen is hij evenzeer beducht als voor een goede generaal aan het hoofd van een vijandelijk leger.’ Zo is dat in een dictatuur: het land is een aambeeld waarop de dictator hamert tot het hem op de voeten valt.

Synoniem van kneuterige woningen: woonknollen.

Als Duitsland ook maar een fractie van het luchtafweergeschut waarover Israël beschikt aan Kyiv zou geven, dan zou niet alleen Oekraïne, maar heel Europa veilig zijn. Dat Poetin in een Oekraïense stad als Tsjernihiv zijn gang kan gaan, kun je op het debet schrijven van de SPD, de Gerhard Schröder-partij, waarvan de fractievoorzitter Ralf Mützenich de schapen weer naar de stal drijft van die SPD’er (Герхард Шрёдер) die niet ophoudt Poetin onder zijn kussen te bevochtigen, en voor dat walgelijk spektakel massa’s poen uit Moskou schept. Bijna elk SPD-parlementslid laat zich dat welgevallen, met uitzondering van Michael Roth, sociaaldemocraat en voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken, die zijn partij en fractie zo moe is dat hij er de brui aan geeft. Hij verlaat in 2025 de politiek vanwege de ijskastatmosfeer in de SPD-fractie. ‘Toen ik kort na het uitbreken van de oorlog naar Oekraïne reisde, groetten sommigen in de fractie me niet meer,’ aldus Roth, een van de weinige sociaaldemocraten die zich blijvend voor Oekraïne hebben ingezet en daar nu murw van is. Heel wat intellectuelen, die zich ooit thuis voelden in de Duitse sociaaldemocratie, houden het voor bekeken en nemen vanwege ‘het erratische beleid’ van SPD-bondskanselier Olaf Scholz en zijn gezellen afstand van de partij, laatst de gerenommeerde historicus Heinrich August Winkler. De Duitse sociaaldemocratie is een puinhoop. Dat de Duitse totalitaire partijen van rechtse en linkse signatuur in drie Oost-Duitse deelstaten hun verkiezingstriomfen slapend tegemoet gaan in de herfst, heeft de SPD aan zichzelf te wijten. Voor Xi gaat Scholz, omringd door een horde managers die tot voor kort van Poetin niet genoeg konden krijgen, in het stof liggen dat door de autobanden van Mercedes-Benz en BMW wordt opgewaaid. Wat Oekraïne betreft is de sociaaldemocratische bondskanselier niet bereid te zeggen dat Rusland de oorlog moet verliezen en dat Oekraïne hem moet winnen. Wat kun je dan nog verwachten van zo’n man, wiens gebedsmolen blijft herhalen dat Duitsland Oekräine blijft steunen zolang het nodig is, maar die zijn mantra’s laat volgen door een beleid dat bestaat uit: altijd te weinig, altijd te laat, altijd te traag, en die een paar miljard verspilt aan de rookgordijnen waarachter hij die retoriek verbergt. Laten we dus cynisch zijn, laten we hopen dat Bibi Netanjahu Iran naar het stenen tijdperk bombardeert, zodat de Iranese dronesfabrieken vernietigd worden die de tuigen produceren waarmee Poetin Charkiv, Kyiv, Odessa en Tsjernihiv bestookt. Of laat Poetin West-Europa onder de voet lopen, zodat Berlijn – Jedem das Seine – krijgt wat het verdient, of laat een coalitie van AfD en Bündnis Sahra Wagenknecht het overnemen in Berlijn, zodat de zure wijn ten minste klaar geschonken wordt en we ten minste weten waarom we binnen afzienbare tijd de last van de oblast moeten dragen.

Eelt is de beste kous.

Veel succes in het restaurant Fu Li Lai toen ik er Nazi-Goering met Goebbels bestelde.

Ik stond onder een boom op de bus te wachten in de Berliner Straβe. Plots hoorde ik iemand luid schelden. Ik keek op uit mijn notitieboekje en realiseerde me dat ik het voorwerp was van de woede die uit een oude vrouw gebroken was. ‘Sie stehen in einer Grünanlage,’ schreeuwde ze. Had er een sprietje gestaan, ik had het haar cadeau gedaan, maar werkelijk, er was alleen maar zand, ik kon het zien aan mijn voetafdruk. Even dacht ik eraan in de aanval te gaan, maar toen ik naar mijn pen greep vond ik dat er al pointe genoeg was.